Το χθες απέχει απο το αύριο 900 χλμ

Είναι 31 Δεκεμβρίου ή 1η Ιανουαρίου, είναι χθες ή σήμερα; Τα πράγματα είναι σύνθετα σε ό,τι αφορά στον διεθνή καθορισμό της ώρας και της ημερομηνίας στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Όταν οι άνθρωποι στο νησί Σαμόα, στο Νότια Θάλασσα, θα ανοίγουν σαμπάνιες για να γιορτάσουν τη νέα χρονιά, στο νησί Τόγκα, μόλις 900 χιλιόμετρα δυτικά, η νέα χρονιά θα είναι ήδη μίας ημέρας.

Τα δύο νησιά έχουν ακριβώς την ίδια ώρα, αλλά διαφορετικές ημερομηνίες. Πρακτικά δηλαδή όταν στην Τόγκα είναι Παρασκευή, στη Σαμόα είναι Πέμπτη.

Οι κάτοικοι της Σαμόα από την άλλη πλευρά μπορούν την Παρασκευή να τηλεφωνήσουν στους φίλους τους στην Τόγκα, όπου εκεί είναι ήδη Σάββατο.

Η παγκόσμια ώρα καθορίζεται από τον μεσημβρινό του Γκρίνουιτς, κοντά στο Λονδίνο. Προς τα δυτικά η ώρα είναι πίσω, προς τα ανατολικά είναι μπροστά.

Όταν είναι 11 το πρωί την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στο Λονδίνο, αν κάποιος κινηθεί ανατολικά, είναι μεσημέρι στο Βερολίνο, 7 το βράδυ στη Σιγκαπούρη και μεσάνυχτα στην Τόγκα, όπου η μέρα τελειώνει και αρχίζει η νέα χρονιά.

Αν πάλι κινηθεί δυτικά, είναι 10 το πρωί στις Αζόρες, 6 το πρωί στη Νέα Υόρκη και 3 το πρωί στη δυτική ακτή ενώ στη Σαμόα είναι μεσάνυχτα και η μέρα, η παραμονή της πρωτοχρονιάς μόλις ξεκινάει. Η διεθνής γραμμή της ημερομηνίας χωρίζει την Τόγκα από τη Σαμόα.


«Μπορείς εύκολα να γιορτάσεις τα γενέθλια σου δύο φορές», λέει ο Ρόναλντ Κούμπικ, γερμανός στην εθνικότητα, ο οποίος έζησε επί πολλά χρόνια στην Τόγκα και τώρα κατοικεί στη Σαμόα. Έχει διασχίσει την φανταστική γραμμή του χρόνου εκατοντάδες φορές, μερικές από τις οποίες συνειδητά.

«Το 1978 για τα 50α μου γενέθλια και το 1988 για τα 60α. Πέταξα από την Τόγκα στη Σαμόα για να γιορτάσω δύο φορές», λέει ο Κούμπικ.

Ασφαλώς, όσοι δεν έχουν διάθεση για γιορτές, μπορούν να επωφεληθούν επίσης. Αν ετοιμάσουν τα πράγματα τους έγκαιρα στη Σαμόα και πάρουν τη διάρκειας μίας ώρας πτήση προς Τόγκα, όταν φτάσουν εκεί, η τρομακτική ημερομηνία θα έχει περάσει.

Το θέμα της χαμένης ημέρας είχε τρομάξει το πλήρωμα του πρώτου ανθρώπου που περιέπλευσε τον κόσμο, του Φερδινάνδου Μαγκελάνου, ο οποίος είχε αποπλεύσει από τη Σεβίλλη προς τα δυτικά το 1519.

Οι επιζώντες της αποστολής κράτησαν λεπτομερείς σημειώσεις και φοβήθηκαν για την αιώνια σωτηρία τους όταν, κατά την επιστροφή τους, το 1522, διαπίστωσαν ότι είχαν χάσει μία ολόκληρη ημέρα.

Ο Φιλέας Φόγκ από την άλλη, ο ήρωας του Ιουλίου Βερν, πήρε επάνω του όταν κατάλαβε ότι δεν είχε χάσει τον αγώνα του «γύρου του κόσμου σε 80 ημέρες», αλλά κέρδισε μία ημέρα ξεκινώντας προς την Ανατολή.

Αλλά και όσοι κάνουν διακοπές κοντά στην γραμμή της ημερομηνίας, πρέπει να είναι διπλά προσεκτικοί όταν κλείνουν πτήσεις και ξενοδοχεία. Για παράδειγμα, όσοι πετούν από την Τόγκα στη Σαμόα στις 30 Δεκεμβρίου, πρέπει να κλείσουν δωμάτιο στη Σαμόα στις 29 του μηνός και όσοι κάνουν την αντίστροφη διαδρομή, πρέπει να κλείσουν δωμάτιο στην Τόγκα στις 31 Δεκεμβρίου.

Οι ντόπιοι έχουν εξοικειωθεί με τα θέματα που προκύπτουν από τη διαφορά της ημερομηνίας. «Υπάρχει μερικές φορές μία σύγχυση όταν τηλεφωνούμε στους συγγενείς μας στη Νέα Ζηλανδία, για να πάρουμε τις ευχές των οποίων για τη νέα χρονιά πρέπει να μιλήσουμε μαζί τους στο τηλέφωνο, το πρωί της 31ης Δεκεμβρίου», λέει ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Σαμόα Μίσα Τελέφονι.

Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο αύριο και το χθες είναι ο 180ος μεσημβρινός. Προς τα βόρεια κλίνει ανατολικά, έτσι ώστε να εμποδίσει τμήμα της Σιβηρίας να μένει μία ημέρα πίσω από την υπόλοιπη Ρωσία και λίγο πιο νότια, κινείται δυτικά για να διασφαλίσει ότι οι Αλεούτιες Νήσοι, κοντά στην Αλάσκα, δεν είναι μία ημέρα μπροστά από τη μητέρα πατρίδα.

Υπάρχει βέβαια και το Κιριμπάτι. Μέχρι το 1995 η γραμμή του χρόνου διέσχιζε τη νησιωτική χώρα του Ειρηνικού, τα νησιά της οποίας είναι διασκορπισμένα σε ένα τόξο 5.000 χιλιομέτρων.

Η κυβέρνηση αποφάσισε να ευθυγραμμιστεί με τα δυτικά κι έτσι το νησί Κιριμπάτι μπορεί να είναι ανατολικά της γραμμής της ημερομηνίας, αλλά σε ό,τι αφορά στο χρόνο, ανήκει στο Δυτικό Ημισφαίριο και είναι 14 ώρες μπροστά από το Γκρίνουιτς.

Οι γείτονες του υποπτεύθηκαν ότι το Κιριμπάτι έκανε την αλλαγή για να είναι η πρώτη χώρα που θα υποδεχόταν τη νέα χιλιετία. Παράλληλα όμως είναι το Κιριμπάτι που καθιστά εφικτό ο κόσμος να βρίσκεται σε τρεις διαφορετικές ημερομηνίες την ίδια στιγμή.

Όταν μπαίνει η νέα χρονιά στο Κιριτιμπάτι, είναι μόλις 10 το πρωί της 31ης Δεκεμβρίου στο Λονδίνο και 11 το βράδυ της 30ης Δεκεμβρίου στη Σαμόα.