Βιολογικό βαμβάκι, σουσάμι, λινάρι και λυκίσκος στην Καρδίτσα

Τις δυνατότητες ανάπτυξης καλλιεργειών βιολογικού βαμβακιού, σουσαμιού, λιναριού και λυκίσκου, στον κάμπο της Καρδίτσας, αναδεικνύει ο επίκουρος καθηγητής του Γεωπονικού Ινστιτούτου Αθηνών, Δημήτρης Μπιλάλης και η Σωτηρία Πατσιαλή, γεωπόνος, υποψήφια διδάκτωρ.

Το βιολογικό βαμβάκι, αναφέρουν οι ερευνητές, οι οποίοι παρουσίασαν τα στοιχεία εργασίας τους στο αναπτυξιακό συνέδριο Καρδίτσας, κερδίζει συνεχώς χώρο στην αγορά βάμβακος και η αγορά του αναπτύσσεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς.

Οι συνθήκες δε που επικρατούν στο νομό Καρδίτσας τον καθιστούν κατάλληλο για την καλλιέργεια του βαμβακιού, γεγονός το οποίο τον κάνει έναν από τους κύριους νομούς παραγωγής του στην Ελλάδα. Η μέση θερμοκρασία αέρος στο νομό τους μήνες Μάρτιο με Οκτώβριο δεν πέφτει κάτω από 14o C. Η θερμοκρασία αυτή είναι η ελάχιστη που είναι επιθυμητό να επικρατεί, για την ανάπτυξη και ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου του βαμβακιού. Επιπρόσθετα, τους μήνες Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο επικρατούν ιδανικές θερμοκρασίες ώστε να μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες της καλλιέργειας. Οι παραπάνω επισημάνσεις δίνουν έναν ακόμη λόγο που κάνει την περιοχή της Καρδίτσας κατάλληλη για την καλλιέργεια του βιολογικού βαμβακιού.

Στο μεγαλύτερο μέρος των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, ο νομός Καρδίτσας δεν έχει υψηλά ποσοστά οργανικής ουσίας, κάτι το οποίο οφείλεται -κατά κύριο λόγο- στη μονοκαλλιέργεια, κυρίως του βαμβακιού, που έχει εξασθενήσει τα αποθέματα των εδαφών σε οργανική ουσία. Επιπλέον, η μονοκαλλιέργεια του βαμβακιού αποτελεί κριτήριο υποβάθμισης της εδαφικής δομής και την έναρξη της ερημοποίησης, σε συνδυασμό με τις ξηροθερμικές συνθήκες (που επικρατούν στην ευρύτερη περιοχή της Καρδίτσας) και την έντονη κατεργασία του εδάφους.

Στην Ελλάδα και κατ' επέκταση στην Καρδίτσα, λόγω των ξηροθερμικών αυτών συνθηκών που επικρατούν τους θερινούς μήνες, η βαμβακοκαλλιέργεια είναι κατά κανόνα αρδευόμενη. Βέβαια, στη βιολογική γεωργία κρίνεται αναγκαία η σωστή διαχείριση του νερού. Έτσι, οι βιοκαλλιεργητές θα πρέπει να ακολουθούν κάποιους "κανόνες" ορθής διαχείρισης του νερού άρδευσης, όπως το πότισμα πριν από τη σπορά για να φυτρώσουν τα ζιζάνια. Οι ειδικοί συνιστούν, μετά το σκάλισμα της καλλιέργειας να μη γίνεται αμέσως πότισμα γιατί το έδαφος είναι κατεργασμένο επιφανειακά. Στα στάγδην συστήματα αναμένεται μεγάλη ζιζανιοχλωρίδα στις μισές γραμμές και ειδικότερα κοντά στους σταλάκτες.

Στόχος, λοιπόν, της βιολογικής καλλιέργειας του βαμβακιού στο νομό -σημειώνουν οι ερευνητές- είναι, εκτός των άλλων, με την εναλλαγή των καλλιεργειών -ειδικά με τη βοήθεια καλλιέργειας ψυχανθών- να βελτιωθεί η δομή του εδάφους και να αυξηθεί η γονιμότητα των εδαφών κυρίως μέσω της αζωτοδέσμευσης και της αύξησης της οργανικής ουσίας. Αυτό κατ' επέκταση θα οδηγήσει στην αύξηση της βιοποικιλότητας, καθώς επίσης και στη βελτίωση της βιολογικής δραστηριότητας του εδάφους.

Λινάρι

Το βιολογικό λινάρι είναι μια άλλη επιπλέον καλλιέργεια, που, όπως και το βιολογικό βαμβάκι, έχει σαν σκοπό την παραγωγή βιολογικής ίνας. Στη χώρα μας, παλιότερα, το λινάρι καλλιεργούνταν. Σήμερα, όμως, έχει σχεδόν εξαφανισθεί. Παρ' όλα αυτά, οι διεθνείς τιμές βιολογικού λιναριού θεωρούνται τεράστιες και η καλλιέργεια βιολογικού λιναριού ίσως να είναι αρκετά προσοδοφόρα, διαπιστώνουν οι ερευνητές.

Το λινάρι είναι ετήσιο φυτό και οι κυριότερες κατηγορίες του είναι δύο: αυτές που καλλιεργούνται για τις ίνες τους και λέγονται κλωστικές και αυτές που καλλιεργούνται για τα σπόρια τους από τα οποία βγαίνει ένα είδος λαδιού το λινέλαιο. Οι τελευταίες λέγονται ελαιοδοτικές ποικιλίες.

Το ύψος του φυτού στις κλωστικές ποικιλίες φτάνει το 1,5 μέτρο, ενώ στις ελαιοδοτικές το ένα. Οι κλωστικές ίνες του έχουν μεγάλη χρονική αντοχή, καλή στιλπνότητα και εύκολη επεξεργασία. Είναι ανθεκτικές στις διάφορες προσβολές από μύκητες και μικροοργανισμούς και ανθεκτικότερες από αυτές του βαμβακιού. Μπορούν ακόμα να αποχρωματιστούν, αλλά η βαφή τους είναι δύσκολη, γιατί δεν διαπερνώνται εύκολα. Τα υφάσματα που παράγονται από το λινάρι είναι τα γνωστά λινά υφάσματα, εξαιρετικής ποιότητας.

Οι ίνες του λιναριού έχουν μικρή ελαστικότητα και σκληρή υφή και είναι η αιτία που τα λινά υφάσματα τσαλακώνονται εύκολα και το σιδέρωμα τους είναι πολύ δύσκολο. Με ειδικές επεξεργασίες το πρόβλημα αυτό ελαττώνεται. Τα λινά ρούχα είναι εξαιρετικά δροσερά, επειδή το λινάρι έχει τη δυνατότητα να απορροφά και να απελευθερώνει υγρασία. Τα υφάσματα από λινάρι εκτός από την παραγωγή ρούχων χρησιμοποιούνται για την επένδυση των επίπλων. Κατώτερης ποιότητας λινάρια χρησιμοποιούνται στην κατασκευή σάκων και διάφορων μουσαμάδων. Τα υπολείμματα τους χρησιμοποιούνται στη χαρτοποιία στην κατασκευή χαρτιών πολυτελείας, επιστολογραφίας κ.λ.π.

Το λινέλαιο, με την προσθήκη διαφόρων αλεύρων, χρησιμοποιείται σαν κτηνοτροφή, αφού είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία. Επίσης, χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική, σε διάφορες παθήσεις του αναπνευστικού και του στομάχου, καθώς και στην παρασκευή διαφόρων αλοιφών.

Σουσάμι

Μια ακόμη εναλλακτική καλλιέργεια για το νομό Καρδίτσας, όπως προκύπτει από την παραπάνω εργασία είναι το σουσάμι. (Sesamum indicum). Το σουσάμι είναι ετήσιο φυτό, φτάνει σε ύψος 1-2 μέτρα και ο βιολογικός τους κύκλος είναι περίπου 3-4 μήνες. Το σουσάμι χρειάζεται για την ολοκλήρωση του βιολογικού του κύκλου υψηλές θερμοκρασίες, ένα γεγονός το οποίο καθιστά το νομό κατάλληλο για την καλλιέργειά του. Το ιδανικό εύρος θερμοκρασιών είναι 26-30ο C. Η χαμηλότερη θερμοκρασία για την έναρξη της βλάστησης είναι 12ο C. Θερμοκρασίες κάτω από 18o C μπορεί να έχουν αρνητικές επιδράσεις. Η επικονίαση και η δημιουργία των καψών δεν γίνεται σε περιόδους με θερμοκρασίες πάνω από 40ο C. Σε περιοχές με δυνατούς, ζεστούς ανέμους τα φυτά έχουν μικρότερους σπόρους με μικρότερη περιεκτικότητα σε λάδι. Το σουσάμι καλλιεργείται σε ψυχρότερες περιοχές ως καλοκαιρινή καλλιέργεια. Αναλόγως με το κλίμα, το σουσάμι μπορεί να καλλιεργηθεί σε ύψος μέχρι και 1.600 m. Το ύψος βροχόπτωσης γύρω στα 300-600 mm. Λόγω της κύριας ρίζας του, το φυτό είναι ανθεκτικό στην ξηρασία και μπορεί να αποδώσει ικανοποιητικά ακόμα και όταν μπορεί να χρησιμοποιήσει μόνο το αποθηκευμένο νερό. Μεγάλο εύρος εδαφών είναι κατάλληλα για την καλλιέργεια.

Το σουσάμι και τα προϊόντα του αποτελούν τρόφιμα υψηλής θρεπτικής αξίας. Ο σησαμόσπορος, καρπός του φυτού σησάμι, αποτελεί την πρώτη ύλη για την παρασκευή του ταχινιού και του χαλβά. Το σουσάμι αποτελεί τρόφιμο με υψηλής βιολογικής αξίας φυτική πρωτεΐνη. Οι χρήσεις του σουσαμιού είναι ποικίλες.

Λυκίσκος, ο "πράσινος χρυσός" της ζυθοποιίας

Ο λυκίσκος, προσθέτουν οι δύο επιστήμονες, είναι από τα πιο ταχυφυή φυτά. Μέσα σε λίγους μήνες μπορεί και αναπτύσσει τεράστια φυτική μάζα, γι' αυτό είναι πολύ απαιτητικό φυτό σε φως, θρεπτικά συστατικά και νερό. Είναι ιδανικό σε περιοχές με σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια του χειμώνα (εαρινοποίηση) έτσι ώστε να καλύψει τις απαιτήσεις σε ψύχος για την καλύτερη ανθοφορία. Ο λυκίσκος προτιμά τα βαθιά, πολύ πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, ελαφρά εδάφη, ενώ ανέχεται μεγάλο εύρος pH, από 6 μέχρι 8. Η εγκατάσταση της φυτείας γίνεται την άνοιξη μόλις περάσουν οι κίνδυνοι των παγετών.

Ο λυκίσκος προσβάλλεται από πολλές ασθένειες. Οι σοβαρότερες είναι το ωίδιο και ο ψευδοπερονόσπορος. Η πρώτη αντιμετωπίζεται με θειάφι και η δεύτερη με σκευάσματα χαλκού. Χρησιμοποιείται παραδοσιακά ως κατασταλτικό και γι' αυτό το λόγο κατά το παρελθόν αλλά ακόμα και τώρα, το λουλούδι του λυκίσκου το χρησιμοποιούσαν συχνά ως πρώτη ύλη στο γέμισμα των μαξιλαριών. Ο βασικός λόγος, όμως, καλλιέργειας του λυκίσκου είναι το ότι, αποτελεί βασικό συστατικό της μπύρας. Στην μπύρα εξισορροπεί τη γλυκύτητα της βύνης με την πικράδα του. Απομακρύνει πρωτεΐνες από το ζυθολεύκος και βοηθάει στη διαύγαση. Αυξάνει τη διατηρησιμότητα της μπύρας και βοηθάει στο σχηματισμό του αφρού. Ο λυκίσκος έχει αντισηπτικές, χαλαρωτικές, τονωτικές καθώς και στυπτικές ιδιότητες.

Επίσης, μπορεί να θεωρηθεί αποτελεσματικός και κατά των κύστεων. Εξαιτίας αυτών του των ιδιοτήτων του χρησιμοποιείτε για την παρασκευή βιοκαλλυντικών, όπως ενυδατικές κρέμες, μάσκες (ματιών και λαιμού) και καθαριστικών προσώπου.